Besin Takviyeleri Üzerine ‘’Balık Yağı’’

Hakan CAN

İnsan vücudunda sentezlenmeyen ve mutlaka dışarıdan alınması gereken yağ asitlerinden olan omega 3 çocuktan, yetişkine herkesin alması gereken bir besin takviyesidir. Vücudumuzun omega 3 yağ asitlerini alması için, balık yağları önemli bir kaynaktır.

Omega 3 yağ asidi beyinin gelişimi, bağışıklık sisteminin güçlenmesinde ve koroner kalp hastalıklarının önlemesinde etkilidir.

Beyin sağlığındaki etki

Balık yağının içindeki DHA (Dokozaheksaenoik Asit) beyni geliştiren çok önemli bir Omega-3 yağ asididir. Balık yağlarının içindebulunan DHA beyin için son derece gerekli olup, beyin rahatsızlığı risklerinin azaltmakta, hafızayı güçlendirmekte, enerjiyi ve konsantrasyonu artırmaktadır. Beynin yapısında büyük oranda yağ bulunmaktadır. Bu yağ tabakasının içinde DHA bulunur. Vücut üretemiyor ve dışarıdan alınması gerekmektedir. Direkt olarak anne sütünden veya balık yağından alınmaktadır.

Kalp ve damar sağlığındaki etki

Omega-3 yağ asitleri kalp damar sağlığı üzerindeki olumlu etkileri her yıl daha da önemli bir konu haline gelmekte olup yapılan çalışmalar bu yağ asitlerini içeren ürünlerin alınması sonucunda damar tıkanması riskinin düştüğünü ortaya koymaktadır. İnsanların kan plazmasındaki lipit düzeyinin yüksekliğiyle,kroner kalp hastalıkları ve arterioskleroz arasında ilişki vardır. Kolesterol bu ilişkinin en büyük en büyük etkenidir. Bu etki üzerinde omega-3 yağ asitlerinin etkisinin çok olduğu, antikoagülan özelliğinden dolayı katkı sağladığı düşünülmektedir. Kan kolesterol düzeyinin düşmesine bunu da lipoproteinlerin fiziksel durumunu değiştiripLDL’yi düşürerek, kolesterolün azalmasını sağlamaktadır.

Omega -3 ile ilgili bilinmesi gereken önemli bilgiler

Sadece balık yiyerek aldığınız omega-3 yağ asitleri vücut fonksiyonlarınız için yeterli değildir.
Omega-3 kilo aldırmaz. Aksine sağlıklı yaşam ve kilo kontrolü için son derece gereklidir.
Yaz geldiğinde omega-3 takviyesine ara verilmemelidir. A ve D vitaminleri içeren omega-3 takviyeleri yaz, kış kullanıma uygundur. Vücudumuzun omega-3 ihtiyacı yazında devam eder.
Omega -3 takviyelerinde EPA ve DHA miktarları önemlidir. Bu yüzden yüksek omega-3 oranına sahip ürünler tercih edilmelidir.
Omega -3 alanlarda bariz bir yan etki görülmez. Kilo aldırmaz. Omega-3 yağ asitleri şekerlerden yağ yapan yağ asidi sentaz enzimini inhibe ederek yağ depolanmasını azaltır. DHA asidin yağ depolanmasını azaltıcı etkisi ALA’dan (alfolinolenik asit) daha fazladır. DHA ayrıca insülin direncini azaltarak da zayıflamayı sağlar.
Omega-3 soğuğa karşı koruyucudur. Bu nedenle en çok soğuk su balıklarında bulunur. Yağsız balıklarda çok az omega-3 vardır.
Haftada iki veya üç gün balık yiyerek günde 0.5- 1 gr kadar omega-3 alabilirsiniz.
Hastaların değil sağlıklı insanların da kullanması gereken balık yağının düzenli bir şekilde günde en az 1 gr omega-3 yağ asidi almalıdır.
EPA ve DHA asitlerinin toplamı çok önemlidir. Bu yüzden ürünlerin ambalajlarında yazılan toplam omega-3 miktarı incelenmelidir.
Balık yağları derin su balıklarından elde edilir bu yüzden hammadde kaynağı güvenilir tedarikçiler olması gerekmektedir. Meg-3 USP ( Amerikan Farmakope Konvansiyon) FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) standartlarına uygun üretim yapan firmalar tercih edilmelidir.
Özellikle internetten satılan ürünlerden uzak durup, eczanelerde satılan balık yağı ürünlerini tercih etmelisiniz.
Balık yağlarını doktorunuza ve eczacınıza danışarak alabilirsiniz.

Balık yağı içeren ürünlerin temin edilmesinde dikkat edilmesi gerekenler

Kaliteli güvenilir bir balık yağı içeren ürün, temiz ve derin su balıklarından elde edilmelidir. Bu yağların azot gazı altında işlenmesi gerekir ve olabildiğince hava ile okside olması engellenir.Balık yağının tazeliğini koruması içinde oksijensiz ortamlarda dolum yapılmalıdır. Omega-3 bulunan preparatın koku, görüntü ve yağın tazeliği çok önemlidir. Son kullanım tarihine kadar tazeliğini standartlar çerçevesinde üretici firma tarafından garantilenmelidir. Bu kapsamda yurt dışından getirilen ürünlerin içeriği iyi araştırmalı, yerli üretim yapan firmaların balık yağı standartlarının incelenmesi gerekmektedir.

Balık yağları alınırken DHA, EPA oranlarına bakılarak alınır. Yalnız burada da dikkat edilmesi gereken bir durum vardır. Balık yağının doğal trigliserit balık yağı formunda olup olmamasıdır. Eğer trigliserit formunda olmayıp, yarı sentetik etil ester formunda ise, stabilizasyon düşüşü görülür ve emlim değeri düşer. Bu da her ne kadar yüksek omega-3 oranı olsa da vücutta emilimin düşmesi anlamına gelir. Balık yağının formu mutlaka yetkili satıcıya sorulmalıdır.

Ağır metallerin olmadığı, üretici firmanın ülke gümrük kalite kontrol analizlerinden kontrollü bir şekilde getirdiği, gerekli izinlerinin eksiksiz olarak aldığı ve belgelediği, kapsül formlarında kullanılan jelatinin içeriğindeki maddelerin belirtildiği, bağımsız kuruluşlarca test edilip onaylandığını gösteren belgeler sorgulanmalıdır.

Bu yüzden bu tür ürünlerin mutlaka ama mutlaka kontrollü bir şekilde insanlara sunan, en yakın sağlık danışmanlarınız olan eczacınıza danışarak, eczanelerden temin etmelisiniz.

Ecz.Hakan CAN

Eczacılık ve İlaç Derneği Yönetim Kurulu Başkanı